Bệnh dại và các biện pháp phòng tránh

Ở Việt Nam vi rút dại lưu hành chủ yếu ở chó nhà, hiếm thấy hơn ở mèo. Vi rút xuất hiện trong nước dãi của chó hoặc mèo khoảng từ 3 đến 5 ngày trước khi con vật có triệu chứng lâm sàng. Sau khi người bị con vật nhiễm vi rút dại cắn sẽ trải qua thời gian ủ bệnh từ 2 đến 8 tuần, cũng có thể ngắn hơn hoặc dài đến 1 năm. Thời gian ủ bệnh dài hay ngắn phụ thuộc vào tình trạng vết cắn gần thần kinh trung ương hoặc số lượng vi rút xâm nhập vào cơ thể qua vết cắn, vết xước. Tất cả các bệnh nhân khi đã lên cơn dại đều bị tử vong.

 

Tiêm vắc xin phòng dại cho người khi bị chó, mèo cắn

Theo Cục phòng bệnh - Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận 58 ca tử vong do bệnh dại tại 18 tỉnh, thành phố. Tại tỉnh ta, từ đầu năm 2025 đến nay đã có 5.141 trường hợp bị súc vật nghi dại cắn đến tiêm vắc xin phòng dại tại các đơn vị y tế, không có trường hợp tử vong. Tuy nhiên hiện nay, một số người dân khi bị chó, mèo cắn vẫn còn chủ quan không đi tiêm vắc xin để phòng bệnh dại.

Biểu hiện của bệnh

Người bị súc vật dại cắn từ 2 - 4 ngày trước khi phát hiện, bệnh nhân thấy đau nhức, sưng tấy tại vết cắn, vết xước có thể quan sát được. Những dấu hiệu này lan rộng dọc theo hệ thống thần kinh và hệ thống hạch bạch huyết. Đồng thời với các triệu chứng trên còn có một số triệu chứng khác kèm theo như: Bồn chồn, thổn thức, la hét, chán nản vô cớ, sợ gió, nước, ánh sáng.

Xử trí vết thương khi bị chó, mèo cắn

Khi bị chó, mèo cắn cần rửa ngay vết thương dưới vòi nước chảy trong khoảng 15 phút, có thể dùng thêm xà phòng để rửa vết thương, phải lấy hết dị vật và mô dập nát (nếu có).

Sát trùng vết thương bằng cồn 70 độ hoặc cồn iod, không nên khâu kín da. Nếu buộc phải khâu da, thì phải tiêm huyết thanh kháng dại vào vết thương và trì hoãn việc khâu vết thương ít nhất vài giờ.

Nếu vết thương xuyên thấu, chảy máu, vị trí ở đầu, mặt, cổ và bộ phận sinh dục, thì phải dùng huyết thanh kháng dại tiêm sâu bên trong và xung quanh vết thương. Ngoài ra, cần tiêm phòng bệnh uốn ván và dùng kháng sinh dự phòng nhiễm trùng vết thương (nếu có chỉ định).

Xử lý vết cắn tại chỗ

Khi bị súc vật cắn cần rửa ngay thật kỹ vết cắn bằng nước xà phòng đặc dưới vòi nước chảy, sau đó rửa bằng nước muối, bôi các chất sát khuẩn như: Cồn 70 độ, cồn iod đậm đặc hay betadine, nhằm làm giảm tới mức tối thiểu lượng vi rút xâm nhập qua vết cắn.

Trong trường hợp cần thiết phải cắt lọc, nhưng không khâu ngay (đề phòng vi rút tản phát), chỉ khâu trong trường hợp vết cắn đã quá 5 ngày.

Chú ý: Không làm giập nát vết thương.

Toàn thân

Bảo vệ bằng miễn dịch đặc hiệu: Dùng vắc xin dại tế bào hoặc dùng cả vắc xin hoặc huyết thanh kháng dại để điều trị dự phòng tùy theo tình trạng súc vật, tình trạng vết thương, tình hình bệnh dại ở trong vùng.

Việc khám bệnh nhân bị súc vật cắn hoặc tiếp xúc để có quyết định điều trị dự phòng bằng vắc xin dại hoặc vắc xin kết hợp với huyết thanh kháng dại phải thực hiện càng sớm càng tốt. Hiệu quả điều trị dự phòng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Loại vắc xin dại, kỹ thuật tiêm, bảo quản sinh phẩm, đáp ứng miễn dịch của người bệnh.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân những cách phòng tránh lây nhiễm bệnh dại và sẵn sàng cập nhật các thông tin cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho người dân, tránh mọi rủi ro về bệnh dại trên người và động vật, cụ thể như sau:

- Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm lây truyền từ động vật sang người khi đã lên cơn dại là tử vong 100%.

- Phòng tránh không để động vật cắn người.

- Khi bị động vật cắn phải rửa ngay vết thương và đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn tiêm vắc xin phòng dại.

- Tiêm vắc xin phòng dại ngay cho người bị chó, mèo cắn là biện pháp hiệu quả nhất để phòng chống bệnh dại cho người.

- Khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không sử dụng các biện pháp chuyên môn, kỹ thuật y tế chưa được công nhận (bài thuốc đông y, cổ truyền, gia truyền), hoạt động mê tín dị đoan để khám, điều trị cho người bị bệnh dại hoặc người bị chó, mèo cắn.

- Đảm bảo chó, mèo nuôi được tiêm phòng đầy đủ theo hướng dẫn của ngành thú y; nuôi chó phải xích, nhốt, khi ra đường phải mang rọ mõm.