Kỹ thuật thận nhân tạo tại Bệnh viện Đa khoa khu vực Mèo Vạc
Mèo Vạc là một trong những xã xa xôi, khó khăn nhất của tỉnh Tuyên Quang, nằm trên cao nguyên đá Đồng Văn, cảnh quan hùng vĩ nhưng cũng vô cùng khắc nghiệt: địa hình chủ yếu là núi đá tai mèo sắc nhọn, khí hậu lạnh giá vào mùa đông, khan hiếm nước vào mùa khô, giao thông bị chia cắt thường xuyên do sạt lở vào mùa mưa lũ. Đồng bào nơi đây đa phần là người dân tộc thiểu số như Mông, Dao, Lô Lô… Dân cư sống rải rác trên các sườn núi, đời sống kinh tế còn nghèo nàn, sinh kế phụ thuộc vào nông nghiệp tự cung tự cấp, học vấn và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế.
Ở Mèo Vạc, để đến được bệnh viện tuyến tỉnh hoặc Trung ương, người bệnh và người nhà phải vượt qua hàng trăm cây số đường núi quanh co, hiểm trở, thời gian di chuyển phải mất từ 6 đến 10 giờ đồng hồ. Với những bệnh lý mạn tính cần điều trị lâu dài và liên tục như suy thận, việc di chuyển xa là cực kỳ gian nan, tốn kém và nhiều khi nguy hiểm đến tính mạng.
Chính vì thế, việc triển khai kỹ thuật thận nhân tạo ngay tại BVĐKKV Mèo Vạc đã trở thành bước ngoặt quan trọng, mở ra hy vọng sống còn cho hàng chục người bệnh suy thận mạn tại địa phương và các vùng lân cận của xã Đồng Văn, tỉnh Tuyên Quang và xã Bảo Lâm tỉnh Cao Bằng.
3 tháng – 300 lượt lọc máu và 3 lần cấp cứu giành lại sự sống
Ngày 21.4, BVĐKKV Mèo Vạc chính thức triển khai kỹ thuật thận nhân tạo với sự hỗ trợ chuyên môn từ Bệnh viện Đa khoa Hà Giang và sự đầu tư trang thiết bị từ các nguồn ngân sách hỗ trợ miền núi.
Chỉ trong 3 tháng đầu tiên (từ cuối tháng 4 đến tháng 7 năm 2025), bệnh viện đã thực hiện thành công 300 lượt lọc máu thường quy cho các bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối và cứu sống 3 bệnh nhân suy thận cấp trong tình trạng nguy kịch nhờ can thiệp lọc máu cấp cứu kịp thời, điều mà trước đây chỉ có thể thực hiện được ở tuyến tỉnh hoặc trung ương.
BsCKI. Bùi Mạnh Hùng, phụ trách Đơn nguyên Thận nhân tạo của BVĐKKV Mèo Vạc chia sẻ: “Lúc mới triển khai, chúng tôi chỉ dám nghĩ phục vụ được khoảng 3 - 4 người bệnh trong 3 tháng đầu. Nhưng đến nay đã có hơn 8 người bệnh đăng ký lọc máu chu kỳ, với tần suất 3 lần/tuần/ người bệnh. Con số 300 lượt lọc máu không chỉ là kết quả mà còn là kỳ tích đối với một bệnh viện vùng cao như chúng tôi”. Người bệnh được lọc máu đều là người dân tộc thiểu số, có người sinh sống tại các xã xa bệnh viện như Sơn Vĩ, Niêm Sơn… Có người bệnh thuộc tỉnh khác như xã Cốc Pàng (Cao Bằng) cũng đến lọc máu tại đây. Việc không phải di chuyển xa đã giúp họ tiết kiệm rất nhiều thời gian, chi phí, giảm mệt mỏi, đồng thời nâng cao chất lượng điều trị, giảm gánh nặng cho gia đình, xã hội.
Hành trình của sự sống - Câu chuyện những người bệnh đầu tiên
Chị Ly Thị Mỷ, 21 tuổi, người dân tộc Mông ở xã Sơn Vĩ, từng được chẩn đoán suy thận mạn giai đoạn cuối cách đây một năm. Gia đình nghèo, hai con nhỏ, nhiều lần chị đành bỏ buổi lọc máu ở BVĐKKV Yên Minh vì đường sá xa xôi. Những ngày mưa gió, tắc đường do sạt lở, chị đành phải ở nhà vì không thể đi lọc máu, khiến cơ thể đã yếu càng yếu thêm. Có lần lên cơn phù phổi cấp, chị không thở được nhưng vẫn phải đợi thông đường mới có thể di chuyển đến nơi lọc máu. Khi biết BVĐKKV Mèo Vạc bắt đầu triển khai dịch vụ lọc máu, gia đình chị đã đưa chị đến ngay trong ngày khai trương. Giờ đây, sau hơn 30 lần lọc máu định kỳ tại bệnh viện, sức khỏe chị đã ổn định, da hồng hào hơn, có thể phụ giúp chồng trồng ngô, chăm con, phụ giúp việc nhà. Chị cho biết: “Không có máy lọc máu ở đây, chắc tôi đã không còn sống đến ngày hôm nay”.
Chị Lương Thị Mai (43 tuổi, xã Niêm Sơn), một bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối, từng phải xuống Bệnh viện Đa khoa Đức Minh (Phường Hà Giang 1) để lọc máu 3 lần mỗi tuần. Bà chia sẻ: “Mỗi lần đi chi phí gần một triệu đồng tiền xe, ăn, ở. Người mệt mà đường xa xôi nên vất vả vô cùng. Nay được lọc máu tại Mèo Vạc, người khỏe hơn, đỡ tốn kém, tôi mừng lắm.”
Không chỉ chị Mai, nhiều người bệnh khác cũng đang cảm nhận rõ sự thay đổi. Nhiều gia đình đã có thể duy trì điều trị ổn định nhờ không còn bị gánh nặng tài chính đè nặng như trước. Một số bệnh nhân còn có thể quay lại làm việc nhẹ nhàng sau khi lọc máu, thay vì phải nghỉ việc hoàn toàn như trước đây. Điều này mang lại lợi ích không chỉ cho cá nhân người bệnh mà còn cho cả kinh tế hộ gia đình và cộng đồng địa phương.
Đưa kỹ thuật cao đến với vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới
Việc triển khai thận nhân tạo tại bệnh viện khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới như Mèo Vạc là minh chứng rõ ràng cho mục tiêu: đưa kỹ thuật cao về gần dân. Thay vì người bệnh phải lên các bệnh viện tuyến trên, hệ thống y tế cơ sở đã và đang từng bước được tăng cường và phát triển đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khoẻ cho người bệnh.
Theo BSCKII. Hoàng Hoa Màn, Giám đốc BVĐKKV Mèo Vạc cho biết: “Việc triển khai kỹ thuật này không chỉ đơn thuần chỉ là mua máy và mở phòng mà điều quan trọng phải cử bác sĩ, điều dưỡng đi đào tạo chuyên sâu nhiều tháng tại tuyến Trung ương. Đồng thời phải xây dựng quy trình lọc máu an toàn, dự phòng sự cố, xử trí cấp cứu, bảo đảm tiệt khuẩn tối đa. Đây là quá trình không dễ dàng đối với bệnh viện vùng cao nhưng chúng tôi đã nỗ lực cố gắng để phục vụ người bệnh được tốt nhất.” Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao, bệnh viện cũng đã đề xuất mở rộng quy mô đơn nguyên lọc máu, tăng số máy từ 2 lên 4 máy trong thời gian tới.
Mặc dù có đạt nhiều kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên việc duy trì và mở rộng kỹ thuật thận nhân tạo tại một xã miền núi như Mèo Vạc vẫn gặp không ít khó khăn như: Thiếu nhân lực chuyên sâu: Việc đào tạo bác sĩ, điều dưỡng chuyên về thận nhân tạo mất nhiều thời gian và chi phí. Việc giữ chân nhân lực ở lại công tác tại vùng cao cũng là một thách thức lâu dài; Nguồn nước và điện không ổn định: Hệ thống lọc máu đòi hỏi nguồn nước sạch và điện liên tục. Ở Mèo Vạc, thường xuyên xảy ra mất điện, nhất là vào mùa mưa bão. Còn vào mùa khô, tình trạng thiếu nước nghiêm trọng lại gây ảnh hưởng không nhỏ đến việc đảm bảo nguồn nước cung cấp cho bệnh viện nói chung, cho dịch vụ thận nhân tạo nói riêng; Chi phí duy tu, bảo trì máy móc: Linh kiện, vật tư tiêu hao của máy lọc máu chủ yếu phải vận chuyển xa, dễ hỏng hóc. Bệnh viện cần nguồn ngân sách ổn định để duy trì hoạt động lâu dài.
BSCKI. Bùi Mạnh Hùng chia sẻ thêm: “Làm y tế ở vùng cao là chấp nhận vừa chữa bệnh, vừa làm công tác xã hội. Có khi còn phải đi vận động người bệnh đến bệnh viện đúng giờ để lọc máu. Đối với người bệnh lọc máu cấp cứu, còn phải làm công tác tư tưởng rất lâu để người bệnh và người nhà hiểu sự cần thiết của việc lọc máu, để chấp thuận sử dụng dịch vụ”.
Việc BVĐKKV Mèo Vạc triển khai lọc máu thành công cho hàng trăm lượt người bệnh trong thời gian 3 tháng không chỉ là niềm vui riêng của cán bộ y tế, người dân xã Mèo Vạc nơi đây mà còn là cách làm đáng học hỏi cho nhiều địa phương khác. Trong bối cảnh già hóa dân số và bệnh thận mạn ngày càng gia tăng, việc đưa kỹ thuật thận nhân tạo về khu vực miền núi là giải pháp căn cơ để bảo đảm điều trị liên tục, giảm chi phí cho người dân, đặc biệt là các hộ nghèo, dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa được tiếp cận cách dịch vụ y tế tiên tiến góp phần nâng cao sức khoẻ cộng đồng.
Bùi Mạnh Hùng
BVĐKKV Mèo Vạc
