Chúng tôi có mặt tại một số quầy thuốc trên địa bàn tỉnh, tại đây chúng tôi được chứng kiến nhiều người đến mua thuốc hầu như không cần sử dụng đến đơn thuốc của bác sĩ. Thậm chí nhiều người chỉ kể qua loa về tình trạng bệnh với nhân viên y tế rồi mua thuốc về tự điều trị. Nhiều người phớt lờ, bỏ qua việc thăm khám, kê đơn của bác sĩ mà tự ý mua thuốc về dùng thậm chí còn lạm dụng thuốc mỗi khi ốm đau. Chính thói quen tai hại này đã tạo điều kiện cho người bán thuốc thờ ơ, dửng dưng với sức khỏe người bệnh. Trò chuyện với chúng tôi, anh Hoàng Văn T. trú tại thành phố Tuyên Quang cho biết: “Khi mắc cúm anh thường tự chẩn đoán bệnh rồi ra quầy thuốc mua thuốc về tự điều trị. Chỉ những khi bệnh không thuyên giảm anh mới đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế để thăm khám, điều trị”. Còn bác Nguyễn Huy K huyện Chiêm Hóa thì việc tự mua thuốc tự điều bệnh đã trở thành thói quen từ rất lâu của cả gia đình. “Các thành viên trong gia đình bác mỗi khi có các triệu chứng như nhức đầu, sổ mũi, đau họng, đau bụng… đều đến quầy bán thuốc, nói rõ triệu chứng rồi mua thuốc về tự điều trị, vừa tiết kiệm thời gian đi lại, vừa thuận tiện. Qua các phương tiện truyền thông đại chúng tôi cũng được biết đến tác hại của việc không dùng thuốc theo đơn hay tình trạng kháng thuốc nhưng do thói quen nên các thành viên của gia đình tôi chỉ lúc nào bệnh nặng mới đến khám tại bệnh viện, còn các bệnh thông thường chúng tôi vẫn tự mua thuốc điều trị”, chị M. cho biết.
Theo Thông tư số 52/2017/TT-BYT của Bộ Y tế ban hành Quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú và Thông tư số 07/2016/TT-BYT ban hành danh mục thuốc không kê đơn. Quy định là vậy, nhưng trên thực tế, nhiều loại thuốc nằm trong danh mục buộc phải kê đơn vẫn đang được mua, bán một cách công khai. Mặc dù mỗi cơ sở kinh doanh dược phẩm đều nắm rất rõ, có một số mặt hàng thuốc khi được bán ra cần có sự chỉ định của bác sỹ. Tuy nhiên, dường như quy định này chưa được thực hiện nghiêm túc và hầu hết, nhân viên các nhà thuốc vẫn vừa chẩn đoán bệnh, vừa kê đơn thuốc cho người dân công khai. Trước tình trạng mua thuốc không theo đơn của bác sĩ, đặc biệt là thuốc kháng sinh thì Sở Y tế đã có một số giải pháp đó là tăng cường công tác thanh kiểm tra, phối hợp với các ban ngành liên quan thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra về hành nghề dược trong đó có kiểm tra về thực hành phân phối thuốc tốt, thực hiện quy trình bán thuốc theo đơn của bác sĩ. Tiếp tục tăng cường công tác phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật đến với nhân viên y tế và người kinh doanh dược trên địa bàn. Tăng cường công tác truyền thông giáo dục nhằm nâng cao ý thức của người dân cũng như nhân viên y tế.”
Việc bán thuốc không kê đơn, đặc biệt là các loại kháng sinh rất nguy hiểm, bởi ngoài việc không theo dõi được tình trạng bệnh còn dẫn đến nhiều hệ lụy. Người bệnh không có đơn thuốc sẽ không có căn cứ uống đúng liều lượng thuốc, thời gian, những thức ăn kiêng kỵ, chống chỉ định với thuốc, từ đó, dễ gặp rủi ro do phản ứng phụ từ thuốc gây ra. Đó là chưa kể đến việc điều trị tại nhà kéo dài không đúng bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, gây tốn kém về kinh tế. Thậm chí việc mua và dùng thuốc kháng sinh mà không có đơn bác sỹ và dùng không đủ liều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng của tình trạng kháng thuốc kháng sinh như hiện nay. Khi đã bị kháng thuốc, việc dùng thuốc kháng sinh và các liệu pháp điều trị người mắc bệnh do nhiễm khuẩn sẽ không còn hiệu quả hoặc hiệu quả thấp.
Việc dùng kháng sinh không theo đơn của bác sĩ, hay dùng các thế hệ kháng sinh sau một cách rộng rãi sẽ làm phát sinh những chủng vi khuẩn kháng thuốc và siêu kháng thuốc. Khi bệnh nhân có vi khuẩn kháng thuốc rồi sẽ gây ra nhiều khó khăn cho bác sĩ trong việc lựa chọn kháng sinh phù hợp, đối với những bệnh nhân này chúng tôi phải làm kháng sinh đồ để lựa chọn những kháng sinh phù hợp. Khi bị kháng thuốc kháng sinh thì bắt buộc mình phải sử dụng các thế hệ kháng sinh cao hơn sẽ phát sinh nhiều vấn đề đặc biệt là phát sinh về chi phí y tế, và nó rất có hại cho cơ thể trong quá trình chuyển hoá và thải trừ kháng sinh.
Tình trạng mua và dùng các loại thuốc kháng sinh thực sự rất nguy hiểm, bởi ngoài việc không theo dõi được tình trạng bệnh của mình còn dẫn đến những hệ lụy khôn lường. Do đó, người dân cần có ý thức tự bảo vệ sức khỏe của mình, chỉ nên sử dụng thuốc khi có đơn chỉ định của thầy thuốc. Và trên hết cần sự vào cuộc của ngành chức năng để tình trạng này sớm chấm dứt và kéo dài trong nhiều năm qua.
Minh Hoa
